Even een reactie op de voorgaande e-mail van Ramon Wolfs, waarin ons wordt
aangeraden voortaan onbevangen naar concept-art te kijken zodat we niet alles
afkraken en pas kritisch worden op het juiste moment. Bedankt voor dit advies.
Ik heb het ter harte genomen en nog eens onbevangen naar de tekening gekeken.
Na lang wachten (anderhalve minuut) voelde ik dan toch eindelijk dat het
juiste moment gekomen was om kritisch te worden. Geduld is een schone
zaak. Begrijp me niet verkeerd, in het verleden heb ik me wel vaker blind
gestaard op concept tekeningen zoals deze. Zo had ik in 1995 een concept
tekening van het Huis van de Vijf Zintuigen naast mijn bed liggen. Die
tekening sprak tot mijn verbeelding. Deze tekening niet.
Laat ik eerlijk zijn en toegeven dat ik in het verleden wel eens vaker heb
aangegeven niet zo gecharmeerd te zijn de 'ontwerper' van Joris en de Draak en
ook niet bepaald van de 'man-die-het-allemaal-bedacht'. Om eerlijk te zijn
over de eerste: ik heb een boek met voorstudies van Pieck die er fraaier
uitzien dan de nogal ongeinspireerde tekeningen van deze 'ontwerper'. Wat
betreft de tweede: ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de
'man-die-het-allemaal-bedacht' zijn vinger veel te diep in de Bibbelebontse
pap heeft zitten op de ontwerpafdeling. Zijn voorzichtige concepten 'voor alle
leeftijden' (lees: 'voor kinderen en jonge families') zeggen toch vooral iets
over hoe hij zelf het park ervaart.
Misschien goed om omwille van het verkrijgen van enig perspectief even terug
te kijken. In de jaren '80, toen de Efteling van een kleinschalig regionaal
B-park tot een internationaal meetellend A-park werd uitgebreid, had men
donders goed door dat het inderdaad 'slikken of stikken' was, zoals men het
toen uitdrukte. Het romantische thema van Anton Pieck werd hierin als
uitgangspunt genomen, maar dit thema werd via het inzicht van Ton van de Ven
en consorten vertaald en gepresenteerd op een schaal waarop Anton Pieck zelf
niet zo vaak had gewerkt. De Efteling was jong en ambitieus en wilde groeien
omdat het team erachter jong en ambitieus was en wilde groeien. En ineens
stonden er bikers bij Sneeuwwitje, en dat soort verhalen. De Efteling was
bedoeld voor iedereen.
Waar we de laatste jaren mee worden geconfronteerd is dat veel selectiever
gekozen wordt voor enkel de sprookjeskant van het park en steeds minder
voor die veel grotere romantische wereld van nostalgie die altijd aan de
Efteling ten grondslag heeft gelegen. Raveleijn is overigens wellicht wel
een stap in die richting. Het concept voor 'Joris en de Draak' aan de andere
kant is natuurlijk leuk, maar doet me toch wel ook zeer sterk denken aan
bijvoorbeeld de Duelling Dragons in Universal's Islands of Adventure in
Orlando en aan tig andere coasters. Met een kleine twist. En een lager budget.
Dus dan komt bij mij de term 'rip-off' toch al snel naar boven toe als ik daar
zo onbevangen zit te kijken, en het moment dat ik kritisch wordt is daar. Als
men niet kritisch is kan men mooie dingen ook niet van rommel onderscheiden.
Deze tekening behoort niet echt bepaald tot de 'mooie dingen'.
Zelf ben ik niet van mening dat aan elke Efteling-attractie maar een
sprookjesthema moet worden gekoppeld. Waar is het sprookjesthema van een
attractie als de Python, de Gondoletta, de Halve Maen, d'Oude Tuffer, de
Pirana, de Polka Marina, de Bob, de Pagode?
Geen van allen sprookjes-attracties, maar ik daag u uit ze uit het park weg
te denken. Door allerlei kleine details, zoals de borden met het
Pieck-lettertype, een gevel hier of daar, het Pieckse rood en groen, de
ornamentjes met fraaie symmetrische krulpatronen en niet te vergeten het
omliggende bos zijn ze toch onmiskenbaar 'Eftelings'. Het past allemaal in dat
korset van het Anton Pieck-denken; het vertegenwoordigt zijn romantische
inslag.
Ja, ik durf zelfs nog wel een stap verder te gaan door te zeggen dat het
Spookslot, Fata Morgana en Droomvlucht ook geen helemaal sprookjesattracties
zijn. Het zijn attracties die een imaginaire wereld presenteren, een bepaalde
sfeer oproepen, maar waarin de bezoeker zijn eigen verhaal mag verzinnen. In
het Sprookjesbos werkt dit principe andersom, want hier wordt een reeds
bestaand verhaal omgezet in een duidelijk voor de bezoeker herkenbaar
tafereel. Misschien hangt het er van af hoe u zelf het woord 'sprookje'
definieert. Ik houd zelf de twee varianten graag gescheiden.
Hier heb ik het gevoel dat het verhaal van Joris en de Draak er maar wat is
bijgetrokken zodat 'het merk Efteling' zich nog maar weer eens kan 'branden'
als sprookjespark. Leuk voor de 'kids' en hun 'families' en dat soort
onzinnige flauwekul. Waren we daar niet juist van weggegaan in de jaren '80 en
'90, toen de Efteling volwassen werd en opgroeide?