Pieter:
> De Efteling heeft zich, vooral door de inspirerende en goede ontwerpen
> van Anton Pieck en Ton van de Ven altijd weten te onderscheiden van
> andere 'pretparken'. En daarmee is de Efteling denk ik, en eigenlijk
> weet ik dat wel zeker, groot geworden en uitgegroeid tot wat het is.
> Het 'onderscheiden' is altijd al een belangrijke voorwaarde geweest.
Die onderscheidende zaken zijn nog steeds het succes van de Efteling. Dat
weet men bij de Efteling ook wel. Het is niet voor niets dat ze een heel
mooi Ganzenhoedster-beeldje uitbrengen als relatiegeschenk en geen
Sprookjesboom of Willem van der Decken. Een eerder relatiegeschenk, het
bronzen Huis van de Vijf Zintuigen, was ook zo'n geslaagd cadeautje. De
klassieke ontwerpen zijn van zo'n kwaliteit dat de Efteling dit maar al te
graag deelt met de zakelijke partners.
Toch lijkt het soms een beetje alsof ze er bij de Efteling in berusten dat
die kwaliteit iets van vroeger is. Zo'n Ganzenhoedstertje en een
Sprookjesboek met tekeningen van Anton Pieck worden gebracht met veel gevoel
van nostalgie, maar men vergeet dat ze de 'nostalgie-makers' bij uitstek
zouden moeten zijn, die ook voor nieuwe ontwerpen in het park hun stinkende
best moeten doen. Ik geef toe dat dat een hele opgave is, die zelfs Disney
niet altijd kan waarmaken, maar de Efteling heeft jarenlang laten zien dat
het wél kon door het inzetten van mensen met creatieve visie, mensen die
met de vuist op tafel durfden slaan en wisten wat de Efteling zo uniek
maakte. Die uniciteit is nooit - zoals men zelf wel eens denkt - gevonden
in het vertellen van sprookjes en verhalen. Daarin is het park niet de
enige. De uniciteit van de Efteling leunt heel zwaar op uiterlijke
stijlkenmerken, die ook zijn terug te vinden in verhaalloze attracties als
de Gondoletta of de Pagode. Laat je die stijlkenmerken in nieuwe ontwerpen
weg, dan kan zo'n ontwerp voor om het even welk ander park gemaakt zijn.
Die stijlkenmerken heeft de huidige ontwerpafdeling niet meer in de
vingers. De enige die het op zijn minst heel hard probeert is Sander de
Bruijn. Zijn Raveleijn is echt een verademing na wat we de afgelopen paar
jaar hebben gezien.
Met uitzondering van Raveleijn, waar ik ook nog niet té enthousiast over
durf te zijn zo lang het er nog niet staat, kunnen we wel stellen dat de
Efteling helaas al jaren steken laat vallen. Men zou veel actiever op zoek
moeten naar creatievelingen die de jarenlange kwaliteit op een waardige
manier kunnen voortzetten. Die creativiteit betekent niet eens dat je alles
obsessief zwaar moet thematiseren, maar vooral dat alles dat wél
gethematiseerd wordt van zo'n hoog niveau is dat mensen ervan overdonderd
raken. Neem Droomvlucht als voorbeeld: uiteraard hebben wij jarenlang
geklaagd over het feit dat er niets aan de buitenkant van de attractie was
gedaan, kwestie van budget, maar dat zorgde er wél voor dat er voor de rit
zelf geen concessies gedaan hoefden worden. Het resultaat: na zeventien
jaar staat de attractie nog steeds op één in de lijst met meest favoriete
attracties van het publiek - zelfs de vreselijke aanpassingen die afgelopen
twee jaar aan de rit zijn gedaan doen daar niet veel aan af. Dat zegt iets
over de kwaliteit van het ontwerp en de sprekende figuren. In tegenstelling
tot het knutselwerk van Karel Willemen zijn de attracties van Ton van de
Ven het werk van een ware storyteller en van iemand die de gave had om het
publiek te vervoeren naar zijn werelden.
Op het gebied van totale afwerking én een bijzondere, eigen Eftelingse
sfeer staat het Lavenlaar bij mij bovenaan het lijstje. Het is tekenend
dat de Efteling in bijna twintig jaar eigenlijk geen noemenswaardige
aanpassingen aan dit perfecte themagebiedje heeft hoeven doen. De beeltenis
van een Larfje boven de prullenmanden, enkele jaren geleden toegevoegd door
Michel den Dulk, maakte het plaatje compleet. Ik geloof dat een grotere
perfectie voor de Efteling niet haalbaar is.
Goed, waar dit allemaal mee begon: Joris en de Draak! Ik ben hartstikke
enthousiast over het idee van een racing woody. Het is een tof
attractietype dat een geweldige toevoeging aan het aanbod van de Efteling
kan zijn. Bovendien zijn er in de wijde omtrek geen vergelijkbare banen te
vinden. Net als bij het Flying Island van Intamin (Pagode) vraag ik me wel
eens af waarom andere parken zich er zelden aan wagen, maar feit is dat de
Efteling het in elk geval prima kan hebben! Ik hoop dat de Efteling mikt op
een iets ouder publiek dan bij de Pegasus. Met attracties als Troy in de
omgeving is de jeugd wel wat gewend geraakt aan snelheid! De intensiteit
van die baan, gecombineerd met het race-effect zou eigenlijk perfect zijn.
Ik zit niet bepaald te wachten op een leuk-voor-gezinnetjesattractie.
Daarvoor is het park de laatste jaren al teveel geïnfantiliseerd.
Maar net zoals bij de Vliegende Hollander: een goed idee leidt nog niet tot
een goede uitvoering. Ik hoop dat het park geleerd heeft van dat project.
Destijds is er veel te veel bijgehaald (en zijn er betere delen geschrapt)
waardoor alle elementen het uiteindelijk (net) niet zijn: een rammelend
ritsysteem dat echt nog eens instort, vreselijk slechte, ongeloofwaardige
effecten en ongeïnspireerde kermisachtige ontwerpen met de toevoegingen aan
de lifthill als meest recente voorbeeld.
Het entreebord van de Python, het effect op de lifthill van de Vliegende
Hollander, de nieuwe Pythontreinen: naast smaakloze ontwerpen neigt Karel
Willemen ook nog eens naar kermisachtige ontwerpen met even kermisachtige
effecten, die ver afstaan van mijn Eftelinggevoel. Joris en de Draak loopt
ook een beetje dat gevaar. Wat dat betreft geldt: Pegasus had misschien
geen theming, maar daardoor misstond hij ook niet. Een erg gemakkelijke
oplossing, maar wel een prima oplossing, die niets afdeed aan mijn
Eftelinggevoel.
Joris en de Draak krijgt thematisering en ja, dat vind ik heel fijn! De
eerste conceptschets laat me echter compleet koud, net zoals *elk* eerder
ontwerp van Karel Willemen. Op basis hiervan zou ik in elk geval niet in
zee gaan met Willemen als ontwerper van een miljoenen kostende attractie.
Als attractie-ontwerper bij de Efteling moet je gewoon meer in je mars
hebben dan jaarlijks zorgen voor de leukste Sinterklaas-surprise van de
familie.