Een week geleden ging Kruimeltje de Musical in première in Theater de
Efteling. Het is alweer de achtste vaste musical die op de Eftelingse
planken staat. Na de eigen productie Sprookjesboom de Musical nu dus een
samenwerking tussen Rick Engelkes en Efteling Theaterproducties.
Voor de rol van Kruimeltje zocht de Efteling in een televisieprogramma bij
de AVRO eerder dit jaar naar jochies die geschikt waren om de rol te
vertolken. Er werden uiteindelijk zes jongens uitgekozen. Als beste
Kruimeltje kwam de blonde Joes Brouwers uit de bus, die op de
promotieposters verscheen en vorige week in de première van de
voorstelling mocht spelen. Diezelfde avond stuurde de Efteling een
persbericht rond waarin werd gemeld dat de première perfect was verlopen,
naast de veronderstelling dat Kruimeltje geen mensenhart onberoerd zou
laten.
In verschillende kranten kreeg de productie er echter flink van langs,
ondanks het feit dat een voorproefje op Kruimeltje bij de Musical Awards
eerder dit jaar goed werd ontvangen, en dat bij de Musical Sing-a-Long op
de Uitmarkt de liedjes al enthousiast werden meegezongen. Ik had zelf ook
al een tijdje een aantal van de liedjes in mijn hoofd zitten, dus ik vond
het gisteren hoog tijd om eens een kijkje te gaan nemen bij de
voorstelling.
Kruimeltje is in Nederland tamelijk bekend. Chris van Abkoude schreef het
verhaal in de jaren twintig van de vorige eeuw en het boek werd in 1999 met
succes verfilmd door Maria Peters. Voor wie niet bekend is met het plot is
hier een kleine samenvatting...
Een moeder kan tot haar verdriet niet meer voor haar baby zorgen, en
besluit haar zoontje een beter leven te geven door hem achter te laten bij
vrouw Koster, die zegt goed voor hem te zullen zorgen. Deze vrouw blijkt
echter een akelige dronkaard te zijn die haar aangenomen kinderen,
waaronder Kruimeltje, voortdurend de deur uitschopt om geld voor haar te
verdienen. Dan glijdt vrouw Koster van een hoge trap: een val die haar
fataal wordt. Vlak voor ze sterft vertelt ze Kruimeltje dat ze niet zijn
echte moeder is, en dat zijn ouders hem bij haar hebben achtergelaten.
Alles dat nog van zijn ouders rest is een medaillon.
Kruimeltje begint te zwerven in de straten van Rotterdam. Na enkele
aanrakingen met de politie belandt Kruimeltje in een akelig weeshuis, waar
de schofterige meneer Keijzer de scepter zwaait. Na vernederd en geslagen
te worden ontsnapt Kruimeltje, en hij wordt onder de hoede genomen van
Wilkes, een vriendelijke kruidenier. Wilkes blijkt een vriend van
Kruimeltjes vader te zijn, en hij vertelt de jongen dat zijn vader naar
Amerika is vertrokken. Wilkes belooft Kruimeltje naar zijn vader te gaan
zoeken, al moet Kruimeltje dan wél terug naar het weeshuis, zo lang Wilkes
weg is. Weer krijgt Kruimeltje het in het weeshuis aan de stok met meneer
Keijzer, en wanneer hij opnieuw ontsnapt komt hij in aanraking met een
rijke dame, waar hij vriendschap mee sluit. De vrouw schrikt als ze het
medaillon ziet dat de jongen bij zich draagt. Het is haar zoon! Omdat
duidelijk is dat Kruimeltje erg boos is op zijn moeder omdat zij hem heeft
verlaten toen hij nog maar zo klein was, besluit de vrouw niets te zeggen.
Uiteindelijk keert Wilkes terug uit Amerika, mét Kruimeltje's vader! Dan
onthult de vrouw dat zij de moeder van Kruimeltje is, en is het gezin
eindelijk weer compleet.
Vrijwel alle scènes uit het boek zitten ook in de musical, en het verhaal
wordt uitgebreid uitgebeeld middels een dynamisch decor en een heel aardige
cast. Toch heeft Kruimeltje me, hoe jammer ik het ook vind, niet weten te
ontroeren. Een fundamenteel probleem is het gebrek aan binding met de
personages. Voorbeeld daarvan is de stiefmoeder van Kruimeltje, die in de
eerste paar minuten nogal simplistisch en plat wordt neergezet als een
ellendig drankorgel. Wanneer ze na die paar korte minuten op haar sterfbed
een grote onthulling aan Kruimeltje doet gebeurt dit vrij emotieloos en wat
een eerste tranentrekkende scène had kunnen zijn laat het publiek op dat
moment in de voorstelling dus tamelijk onberoerd.
Ook verderop in de voorstelling komt dit gegeven steeds terug: Kruimeltje
loopt keer op keer nieuwe personages tegen het lijf, maar deze ontmoetingen
missen diepgang en gevoel, waardoor het je uiteindelijk niet zoveel kan
schelen wat er gebeurt. Het is een opeenvolging van gebeurtenissen,
flashbacks en snel wisselende decors met allerlei verschillende groepen
personages, en nergens wordt die opeenstapeling overstegen door het
omringende plot, dat in principe toch veel potentie voor ontroering in zich
heeft. Ook ontbreekt het aan échte hoogtepunten: de voorstelling blijft erg
vlak. Dat heeft niet zoveel met de acteurs te maken. Die doen hun werk
goed, maar script van Dick van den Heuvel mist emotie op cruciale plekken.
Vooral moeder (Carmen Danen) en Wilkes (Jeroen Phaff) weten hun rol
prima te vertolken, maar als het script inhoudelijk niet zo sterk is, dan kan
dat nu eenmaal nooit helemaal gecompenseerd worden door acteerwerk.
Wat wél veel goed maakt zijn een aantal uitstekende nummers, zoals het
openingsnummer 'Koning Kruimeltje I', 'We hebben niet dit, we hebben niet
dat' en 'Jongetje, blijf bij me'. Alle drie de nummers werden niet geheel
toevallig al eerder in de promotie van de musical gebruikt: het zijn
behoorlijke oorwurmen en in de kritiek van de Telegraaf dat geen enkel
nummer zou blijven hangen kan ik me toch écht niet vinden. Het zijn de paar
liedjes waarbij het publiek zelfs de neiging voelde om mee te klappen.
Het is overigens niet best gesteld met de liedteksten, die vaak nogal
geforceerd zijn en niet lekker in het gehoor liggen. Bovendien zijn de
liedjes niet echt verhalend: ze klinken zo nu en dan leuk, maar voegen
verder weinig tot niets toe aan het plot. De situatie is na afloop van een
liedje vaak hetzelfde als voordat de cast in gezang en dans uitbarstte.
Als ik dat bijvoorbeeld vergelijk met Ciske de Rat, die ándere musical over
een Hollands straatschoffie, dan heb ik het idee dat daarbij veel beter was
nagedacht over de inhoud van de liedjes, die in die voorstelling vaak
belangrijke gebeurtenissen verbeelden of in elk geval een heel gevoelige
snaar raken die van belang is voor hoe het publiek over de personages
denkt. In Kruimeltje daarentegen, wordt het plot in hoog tempo buiten
de liedjes om verteld en voelen de liedjes dan ook eerder als een
vertraging in het verhaal dan als onmisbaar onderdeel ervan. De drie meest
succesvolle nummers zijn trouwens via YouTube te zien: http://www.youtube.com/watch?v=FuO02xqbhVE http://www.youtube.com/watch?v=F3laxic7PPg http://www.youtube.com/watch?v=rfclVU8iUrk
De rol van Kruimeltje werd gisteren gespeeld door Jesse, het jongetje met
de wel heel gezonde bolle wangetjes, die daardoor van alle Kruimeltjes het
minst op een straatschoffie lijkt. Het acteren en zingen verliep prima,
hoewel hij nogal eens in ademnood leek te komen tijdens nummers waarin veel
gedanst of gelopen moest worden. En dat is niet alleen bij dit Kruimeltje
zo: bij de Musical Sing-a-Long heb ik ook andere Kruimeltjes
horen hijgen vanwege de lange afstanden die ze tijdens de nummers over het
podium moesten hollen. Overigens vond ik de rol van Buikie, het mollige
belagertje van Kruimeltje in het weeshuis, er gisteren ook wel uitspatten.
Al met al een gemiste kans? Een beetje wel. Ik zal Kruimeltje niet gauw
aanraden aan de wat meer kritische theaterbezoeker. Het is best een aardige
voorstelling, maar bij een vergelijking met gelijkaardige musicals delft
Kruimeltje beslist het onderspit. Het verhaal van Kruimeltje leent zich
juist zo goed voor een musical met veel ontroering en tal van oer-Hollandse
liedjes, en het is heel jammer dat er geen gebruik gemaakt wordt van dat
potentieel. Maar hoewel de voorstelling de gemiddelde bezoeker helaas wél
onberoerd zal laten, valt er buiten het nijpende gebrek aan emotie toch
best het één en ander te genieten. Zeker voor de gemiddelde Truus uit
Delft. De meeste Eftelingliefhebbers kijken ongetwijfeld meer uit naar de
musicalproductie van volgend jaar! :)
Groetjes,
Pieter
PS:
Over die musicalproductie van volgend jaar gesproken: in het
programmaboekje van Kruimeltje stond tussen alle musicaladvertenties ook
een reclame voor Droomvlucht de Musical. Veel vragen beantwoordt de
advertentie nog niet; het zijn enkel wat wolkjes
achter het oorspronkelijke, destijds door Ton van de Ven ontworpen
Droomvlucht-logo. Ik vind het niettemin best naar meer smaken! http://documenten.eftelist.nl/data/kruimeltje/Droomvluchtmusical.jpg
