Over storytelling en het verhaal van een attractie
Beste Eftelisten,
Al jaren ben ik liefhebber van de Efteling. Niet zo vocaal als sommigen hier, maar ik lees
iedere mening met bovengemiddelde interesse. Nu moet me iets van het hart, iets wat me al
een tijdje dwars zit, en waar meer attractieparken zich schuldig aan maken. Iets over
Storytelling.
Sinds enkele jaren, grofweg sinds De Vliegende Hollander, is het woord ‘storytelling’
leidend geworden in veel attractieontwerpen. Dit geldt niet alleen voor de Efteling, maar
ook Disney en Europapark vinden het belangrijk. Terecht; want het verhaal dat een
attractie vertelt kan de ervaring van ‘mooi’ naar ‘onvergetelijk’ tillen.
Echter gaat er, in mijn beleving, iets mis bij de interpretatie van het woord.
We richten ons op de Efteling: kijk naar De Vliegende Hollander. Het verhaal wat de
attractie vertelt is zéér linear. Het is één sage, één verhaal. De bezoeker wordt op
sleeptouw genomen. Door een huis, een smokkelgang, langs schermen met tekst en uitleg over
wat we nu precies zien. Enfin, los van wat we van de attractie vinden weten we allemaal
welk verhaal er verteld wordt.
Verháál. Enkelvoud.
Hetzelfde geldt voor Joris en de Draak en zelfs voor Aquanura. Er zitten verhalen aan vast
en die worden ons verteld, opdat we weten waarom we het allemaal doen.
Wat me echter stoort is dat er de laatste jaren teveel attracties worden weggezet met een
eenduidig verhaal, en dat verhaal wordt vervolgens bij iedere bocht in het gezicht
gewreven.
In Fata Morgana of Droomvlucht wordt het verhaal voor het belangrijkste gedeelte aan de
bezoeker overgelaten. De passagier of dromer is voor een groot gedeelte in staat zelf de
verhalen te creëren naar aanleiding van de beelden die men ziet. Wat gebeurt daar? Waarom
zijn we hier eigenlijk? Dromen die mensen, daar in die bewegende kastelen, of is het
bedrog? Is hier misschien
iets lugubers aan de hand? Nu en vroeger zijn dat nog steeds de ervaringen die me het
meest bijblijven.
Het verhaal dat ik bij het Spookslot verzon was van mij. Mijn jonge geest knoopte alle
beelden aan elkaar en trok er een rode draad doorheen. O, mijn teleurstelling toen ik er
achter kwam dat het Spookslot een verhaal hád.
Nieuwe attracties kiezen er vaak voor alles al in te vullen voor de bezoeker. We kennen
het verhaal van De Vliegende Hollander al voordat we de voordeur betreden. Kennen we het
nog niet, dan zorgt de attractie er voor dat we het verhaal kennen voor we inschepen. De
kaders waarbinnen de bezoeker naar de attractie mag kijken liggen dan vast. Dit gebeurt
er: niets anders.
Natuurlijk is de Efteling groot geworden met het uitbeelden van Sprookjes, en dit is ook
geen pleidooi tégen het uitbeelden van Sprookjes. De manier waarop (sommige) vertellingen
tot leven worden gebracht in het park is onovertroffen.
Maar hier betreft het vaak verhalen die zelfs het jongste kind al kent, ze lopen door een
prachtig prentenboek dat ze al jaren bezitten.
Ik pleit ervoor om, bij nieuwe, niet direct aan sprookjes gelieerde attracties (denk
Hartenhof of de duikachtbaan) het Korset van het Eenduidige Verhaal wat losser te maken.
Geeft de gast ruimte, ruimte voor eigen interpretatie, ruimte om een gedeelte van het
plaatje zélf in te kleuren. Zo is de attractie ook voor een stukje van jou, de
toeschouwer, en alléén van jou. De herinnering is
prachtig.