Het Café-Restaurant was de afgelopen weken gesloten voor een korte
verbouwing. Komende zaterdag - ijs en weder dienende - opent het weer zijn
deuren, nu onder de naam Panorama. Tijd voor een korte beschouwing op het
verleden van dit markante pand, en een hoopvolle blik op de toekomst.
Markant dus, dat is het Café-Restaurant zeker. Zijn geschiedenis gaat dan
ook net zo ver terug als het Sprookjesbos. Al kort na oprichting van de
Stichting Natuurpark de Efteling in 1951 wordt besloten tot de bouw die in
1952 van start gaat. Architect Cornelis Perquin, de zwager van Peter
Reijnders en Rein van der Heijden, ontwerpt een strak, spierwit gebouw, dat
met zijn grote ramen, balkon en terras, alle op het zuiden, helemaal gericht
is op de zojuist gegraven Siervijver. Wellicht doet de strakheid nu niet
erg 'Eftelings' aan, maar realiseer je dat de Efteling van toen nog
nauwelijks andere bebouwing kende. Het Café-Restaurant bepaalde dus
mede wat eigenlijk 'Eftelings' zou worden.
Naast de vormgeving valt ook de schaal van het gebouw op, dat ten tijde van
de opening één van de grootste restaurants van Nederland was. Op de begane
grond bevinden zich een ruime cafézaal en een nog groter restaurant, en dan
zijn er ook nog eens twee zalen op de bovenverdieping. Nog steeds is het
maar één van de weinige gebouwen in het Efteling-park dat een volwaardige
eerste verdieping heeft die voor bezoekers toegankelijk is.
Het restaurant had in de beginjaren een bijzondere reputatie opgebouwd. Bob
Venmans vertelt in zijn "Het Sprookje van de Efteling" uit 1962 (pp. 52-55)
over de vermaardheid van het restaurant in heel Europa, de speciale
wijnkelder en plaats voor wel 1700 man tegelijkertijd en 800.000 in een
jaar. De Brabantse Koffietafel is daarbij de specialiteit, die op jaarbasis
100.000 keer geserveerd wordt. Deze ronkende reclameman moeten we
misschien met een snufje zout nemen, en er was een stuk minder
concurrentie in die tijd, maar hoe dan ook was het een restaurant om u tegen
te zeggen.
Wie dat restaurant vergelijkt met het complex zoals dat tot enkele weken
geleden in het Reizenrijk te bezoeken was, kan zich de indruk van
vergane glorie toch maar met moeite ontworstelen.
De eerste kleine aanzet naar verval wordt al in 1968 gezet, als het terras dat
tot dan toe aan de vijverrand loopt, wordt verkleind om er een asfaltpad
langs te leggen richting Station Noord, een pad dat er nu nog steeds ligt.
Hiermee raakt het gebouw de zo kenmerkende verbinding met de vijver kwijt.
Het blijft niettemin een mooi gebouw, maar de eerste stap is gezet.
Hier blijft het even bij, maar in 1984 volgt een serieuzere klap. Het Carnaval
Festival opent zijn deuren, en deze nieuwe attractie wordt middels een
gaanderij aan het Café-Restaurant vastgebouwd. Ook komt er een
Jokie-schutting voor het gebouw en wordt de ruimte onder het grote balkon
dichtgemaakt met een glazen pui. Enkele jaren later komt er een grote
glazen serre, die het statige ontwerp van het gebouw definitief verhult. De
restaurants die er gevestigd zijn veranderen elke paar jaar, of soms zelfs
elk jaar, van naam en thema.
In 2001 wordt er een poging gedaan om de verschillende restaurants onder
één overkoepelend thema te brengen: het Café-Restaurant heet vanaf nu De
Ballonvaarder en de restaurants krijgen een reisthemasaus. Het
bedieningsrestaurant heet nu De Florant en het zelfbedieningsdeel De
Globetrotter, dat gevuld is met kasten met etnografica. De poging eenheid
te creëren is te prijzen, maar het resultaat is vooral dat het gebouw nog meer
verstopt raakt achter heel erg veel thema.
Over de jaren die volgen wordt echter weer steeds verder van het thema
afgestapt - het bedieningsrestaurant heet nu Welkom, de etnografica
verdwijnen en de grote luchtballon in de ontvangsthal is bijna het enige dat
hier nog aan herinnert. Van de bijbehorende verhaalborden is er nog precies
één over. Als een overblijfsel samen met die andere nog zichtbare littekens
van de fases die het gebouw de afgelopen zestig jaar doormaakte.
Dan is het zomaar opeens 2016. Nadat de hoognodige renovatie al eens
uitgesteld was, is het restaurant nu een paar weken dicht voor een
opknapbeurt. Inmiddels wordt wel duidelijk dat we hier geen wonderen van
hoeven te verwachten. Een lik verf, een nieuwe vloer, vieze luifels
vervangen en een herbestraat terras is waar het ongeveer op neer zal
komen.
Allemaal nodig, maar allemaal ook niet van het kaliber dat nu echt het
restaurant in oude luister kan herstellen. Door de serres te laten staan,
komt het krachtige ontwerp aan de Siervijver van Perquin sowieso niet tot
zijn recht. Wellicht dat rommelige interieur wat opgeruimd wordt, maar
echt structurele wijzigingen liggen niet in de lijn der verwachting.
Jammer, want ik denk dat er wel potentieel is voor een mooi en goed
restaurant in de Efteling. Vandaag werd aangekondigd dat er het afgelopen
jaar 4,7 miljoen bezoekers het park wisten te vinden, waaronder steeds
meer verblijfsgasten. Mensen dus die graag tijdens hun bezoek ruimer de
tijd willen en kunnen nemen voor de maaltijd dan een Holle Bolle Buil en
een snack uit de automatiek. Juist het Café-Restaurant, nota bene zowel
in het park, als vlakbij het Efteling Hotel gelegen, zou plaats kunnen bieden
aan een kwaliteits-bedieningsrestaurant, waar je rustig kunt zitten en meer
kunt krijgen dan een pannenkoek, of de eetcafé-maaltijd met een cola zoals
nu bij Welkom. Misschien behoort niet elke bezoeker tot de doelgroep, dus
moet er ook een snelservice-restaurant blijven. Daarom zou het prima
gesitueerd kunnen worden op de nu vaak leegstaande bovenverdieping,
met het prachtige uitzicht. Andere attractieparken van enige omvang laten zien
dat een goed en iets duurder restaurant binnen de parkgrenzen helemaal geen
gek idee is en prima kan draaien.
Mijn hoop, wellicht ijdel, is dat de huidige renovatieslag slechts de eerste
is, en dat de Efteling een mooi meerjarenplan heeft liggen om stapsgewijs
alsnog de oude grandeur te herstellen. Wie weet...
